آموزش دختران با عینک طالبانی؛ قصه پر غصه انزوا و سرکوب
چند روز پیش مولوی نورالله منیر وزیر معارف طالبان در ارزگان در یک گردهمایی گفته است که مردم افغانستان خوش ندارند دختران بالای 16 سال شان به مکتب بروند. او افزوده که این موضوع از سوی حکومت‌های قبلی مد نظر گرفت نمی‌شده، ولی «امارت اسلامی» می‌خواهد زمینه مصئون آموزش را برای دختران فراهم کند تا در تمام نقاط مردم حاضر به فرستادن دختران شان به مکتب باشند.
طارق قاسمی
البته که حرف و حدیث وزیر معارف طالبان در مورد خواسته مردم دروغ محض است؛ زیرا در همین چند روز واکنش‌‌ها و تظاهرات و اعتراضاتی که علیه موضع او صورت گرفت، نشان داد که حتی باشندگان دور افتاده ترین روستاهای کشور هم خواستار بازگشایی مکاتب دخترانه فراتر از صنف ششم هستند و هیچ نوع ملاحظه‌ای در این مورد ندارند.
در همین چند روز اخیر شاهد دیدن تصاویر پیرمردی بودیم که با شعار مکتب‌ها را بازگشایی کنید، دست به دست شد و نشان داد که مقام‌های طالبان چقدر خلاف روحیه ملت روان هستند و چقدر دروغ می‌گویند.
اما در این نوشتار، راستی آزمایی سخنان وزیر معارف طالبان مطرح بحث نیست؛ زیرا دروغ بودن آن اظهر من‌الشمس است. بلکه اینجا در پی این هستم که دروغ وزیر معارف از کجا آب می‌خورد و در پی پنهان کردن چه چیزی با این دروغ است.
اگر به منظومه ایدئولوژیک طالبان نظری داشته باشیم، آن‌ها نه خاطر خواسته مردم، نه به خاطر مصئونیت دختران و نه به خاطر مشکلات مالی؛ بلکه به خاطر عقاید و باورهای زن ستیزانه، برخاسته از جهل و عقب‌ماندگی و مخالفت با آموزش مدرن به عنوان نماد و نشانه و دستگاه معرفتی ضد نظام آموزش سنتی که خاستگاه طالبان است، بوده و این داستان سر دراز دارد.
جنگ میان سنت و تجدد از دوره شاه امان‌الله میان تجددگرایان و قشر وفادار به سنت‌های بومی آغاز شد. از همان دوره، طبقه محافظه کار که «ملا» نماینده آن است، مکتب و آموزش مدرن را بزرگترین دشمن پایگاه و جایگاه اجتماعی خود و سر آغاز افول «مدرسه» حس کرده و علم مخالفت را بلند کردند. آن‌ها با نفس آموزش مدرن که در کلمه «مکتب» متبلور می‌شود، مخالف بودند، دوره امانی آموزش دختران را نیز بر آن افزود.
نخستین قیام علیه شاه امان‌الله از همین آبشخور آب می‌خورد و متاسفانه با گذشت دهه‌ها هنوز هم تغییر نکرده است. امروز نیز اگر به نظام آموزشی طالبان نگاهی بیندازیم، یا به دوره قبلی آن برگردیم، آن‌ها دو خط را در پیوند به آموزش دنبال می‌کنند: تبدیل مکاتب به مدرسه در صورت و محتوا و حذف آموزش زنان.
تغییر نصاب آموزشی مطابق به مدرسه، بهانه تراشی در برابر آموزش دختران و افزایش محتوای مذهبی در مکاتب که مکان آموزش مدرن است، برخاسته از همین ایدئولوژی بوده و هر سخن و عمل دیگر در واقع پوشاندن این هدف از چشم جامعه جهانی و ملت افغانستان است؛ زیرا طالبان اکنون در تار خام به رسمیت شناخته شدن از سوی جامعه جهانی بسته بوده و تلاش دارند که با نفاق مقاصد اصلی خود را در لایه‌ای از فرافکنی بپوشانند.