طالبان در شش ماه گذشته چه دستآورد دپلوماتیک داشته‌اند؟
از ۱۵ اگست، زمانی که طالبان بر افغانستان تسلط یافتند، شش ماه گذشت؛ طی این شش ماه، در مورد اینکه طالبان از رهگذر سیاسی و دپلوماسی و کسب مشروعیت چه دستآوردی داشته اند، تحلیلگران دیدگاه‌های متفاوتی را ارایه می‌کنند.
دکتر عزیز احمد بارز، رییس مرکز مطالعات ستراتیژیک افغانستان و آسیای مرکزی در آکسفورد بریتانیا به صدای امریکا گفت که دستگاه دپلوماسی طالبان ظرفیت پایین دارد و نتوانست طی این شش ماه زبان دپلوماسی جهان را درک کند.
دکتر بارز افزود که ورود طالبان به شکل نظامی سبب غرور آن گروه شد و آنان که در تفاهم با کشورهای منطقه و جهان روی بحران افغانستان به توافق برسند. او گفت: “نداشتن یک کدر مجرب در عرصۀ دپلماسی که زبان و تقاضاهای جهان را بفهمد، یکی از مشکلات عمدۀ اینها بود. مشکل دیگر که فراراه اینها است، پراکندگی رهبری طالبان است که نظر واحد ندارند و این هم می‌تواند این امر را قوی بسازد”.
تا کنون هیچ کشوری طالبان را به رسمیت نشناخته است، حتا پاکستان، امارات متحدۀ عرب و عربستان سعودی که حاکمیت پیشین این گروه -بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱- را به رسمیت شناخته بودند.
اسحاق اتمر، استاد پوهنتون در برلین به صدای امریکا گفت که طالبان طی شش ماه گذشته نه برنامه‌ای برای حکومتداری داشتند و نه هم یک شیوۀ حکومتداری را معرفی کردند. او به این باور است که طالبان در این مدت عملکرد تنگ‌نظرانه داشته و زنان را به حصر کشیدند، مردم را به بهانه‌های گوناگون مورد آزار و اذیت قرار دادند، آنچه که به گفتۀ این کارشناس سیاسی، نمی‌توان آن را حکومتداری تلقی کرد، بلکه غصب قدرت است.
آقای اتمر گفت: “اگر اینها به موازین حقوق بشری و حقوق زنان، یک دولت همه شمول و فراگیر، یک دولت قانونمند و رفتن به انتخابات، احترام به قانون اساسی و منافع ملی توجه می‌داشتند، امروز فرصت‌های بسیار خوبی داشتند که افغانستان آرام بود و مردم افغانستان خود را در نظام می‌دیدند”.
برخی دیگر از کارشناسان به این باور اند که طالبان در ماه‌های اخیر موضع خود را از یک گروه شورشی و دهشت افگن به صفت یک گروه سیاسی تغییر دادند.
دکتر اکرم عارفی، استاد علوم سیاسی می‌گوید که طالبان از یک گروه مسلح خطرناک به اصطلاح تروریستی، تبدیل به گروه سیاسی شد، در جایگاه دولت قانونی افغانستان قرار گرفت و وارد تعامل مثبت با جامعۀ جهانی شد که دستاورد سیاسی و دپلوماتیک است.
دکتر عارفی دستاورد دوم حکومت طالبان را جلب توجه تمام کشورهای همسایه و منطقه به خود دانست و گفت که اکنون همه کشورهای منطقه آمادۀ به رسمیت شناختن آنان است؛ اما به دلیل ملاحظات اروپا و ایالات متحده نتوانسته اند گام‌های عملی بردارند.
او همچنین گفت: “موفقیت سوم دپلوماسی طالبان را می‌توانیم این را بگوییم که رابطۀ طالبان با مجموعۀ کشورهای اروپایی و غربی بسیار نزدیک شده است نسبت به سال‌های گذشته که طالبان در جبهۀ جنگ قرار داشتند. ما شاهد رفت و آمدها و مسافرت‌های گستردۀ مقامات عالی طالبان به کشورهای مختلف و برعکس از کشورهای مختلف در داخل افغانستان بوده ایم. اینها تماماً نشانی از موفقیت دپلوماتیک طالبان در طول شش ماه اخیر به حساب می‌آید”.
نمایندگان طالبان در چند ماه اخیر در چندین نشست در خارج به شمول نشست اسلو دعوت شده اند و دپلومات‌های شماری از کشورهای خارجی نیز در این مدت رفت و آمدهایی به کابل داشته و با مقام‌های طالبان تماس گرفته اند.
امین صداقت، تحلیلگر سیاسی گفت که طالبان توانسته اند در بخش ارتباط با کشورها عملکرد خوبی داشته و موازنه را تا حدی به نفع خود تغییر دهند. او گفت: “آقای صداقت افزود: “دنیا را بقبولاند که بدیل طالبان در افغانستان، خشن‌تر و تندروتر خواهد بود و یا هم افغانستان به کام جنگ خانمانسوزی خواهد رفت.”
با این وجود همۀ این کارشناسان امور ایجاد نشدن حکومت همه شمول، بی‌توجهی به حقوق بشر و اقلیت‌ها، حق کار و آموزش زنان و دختران، نپذیرفتن انتقاد از جانب اقشار جامعه، عدم تعامل سیاسی داخلی و عملکرد یک جانبه را از ناکامی‌های سیاسی حاکمیت شش ماهۀ طالبان می‌دانند.