انفجارهای پی هم در مراکز آموزشی؛ علم و دانش هدف مهاجمان انتحاری
گزارش: مهدی انصاری
غرب کابل ديروز سه‌شنبه، سي‌ام حمل، گواه چندين انفجار پي‌هم بود که مراکز آموزشي و مکتب‌ها را مورد هدف قرار داد. طبق آمار مردمي اين انفجارها تلفات زيادي را در پي داشت است.
انفجار نخست گفته مي‌شود که ماين جاسازي‌شده در آموزشگاه ممتاز واقع در قلعه نو دشت برچي مي‌باشد، مورد هدف قرار گرفته است.
ساعاتي بعد دو انفجار پي‌هم در مکتب عبدالرحيم شهيد که در منطقه تانک تيل دشت برچي موقعيت دارد مورد حمله صورت مي‌گيرد که در اين سه انفجار مرگبار جان ده‌ها دانش‌آموز را مي‌گيرد.
خالد زدران، سخنگوي پوليس طالبان به رسانه‌ها گفته است: «در پي اين سه انفجار 6 کشته و 11 تن ديگر زخم برداشته است.»
اما منابع مردمي مي‌گويند که تلفات ارايه شده از سوي سخنگوي پوليس طالبان نادرست است و تنها 22 کشته و زخمي را ما خودمان در شفاخانه محمد علي جناح انتقال داده‌ايم.
منابع در روزنامه پنجره مي‌گويند که تلفات در اين سه انفجار بسيار بالا است، تنها از انفجار اول بالاي آموزشگاه ممتاز 6 کشته را در شفاخانه‌هاي همجوار اين آموزشگاه انتقال داده‌ايم.
در همين حال، گزارش‌هاي متعددي در صفحات اجتماعي نشر شده است که پدري سه فرزند خود را در اين حادثه از دست داده است و در ميان اين کشتهشدهگان کودکي خوردسالي هم ديده مي‌شود.
هم‌چنان مادري به روزنامه پنجره مي‌گويد: «شوهرم را در دهمزنگ، دخترم را در کورس موعود و آخرين فرزندم را ديروز در اين حادثه از دست دادم.»
در همين حال شماري از باشنده‌گان محل و دانش‌آموزان مکتب عبدالرحيم شهيد که داوطلب اهداي خون هستند در مقابل شفاخانه محمد علي جناح گردهم آمده و با شعار «تحصيل حق ماست و نسل‌کشي ديگر بس است» فرياد مي‌کشند و از حکومت سرپرست طالبان خواهان تامين امنيت اين منطقه‌ي پرجمعيت شده است.
در همين حال فرزانه حيدري يک تن از اعضاي جنبش نجات زنده‌گي به روزنامه پنجره مي‌گويد: «زماني که ما آمديم به زخمي‌هاي اين حادثه خون بدهيم اما از سوي داکتران شفاخانه محمد علي جناح به ما اجازه ورود به اين شفاخانه را نداده و مي‌گويند که ما به خون نياز نداريم.»
در صورتي که اکثر زخمي‌هاي اين حادثه المناک در اين شفاخانه انتقال داده شده است.
علاوه بر تصاوير و ويديوهايي که در صفحات اجتماعي از حمله ديروز بر مکتب و آموزشگاه در غرب کابل منتشر شده است، خبرهايي نيز از بدرفتاري نيروهاي طالبان در شفاخانه و محل حادثه با خانواده‌هاي قربانيان، خبرساز شد.
طالبان چندين خبرنگار را به دليل پوشش خبري حادثه، مورد ضرب‌وشتم قرار دادند و حتي خانواده‌هاي قربانيان را که تلاش مي‌کردند براي يافتن فرزندان‌شان وارد شفاخانه شوند، تحقير و شکنجه کردند. تصاوير منتشرشده از شفاخانه محمد علي جناح – بزرگ‌ترين شفاخانه در غرب کابل نشان مي‌دهد طالبان جسدهاي کشتهشدهگان را در يک کانتينر انبار کرده‌اند و خانواده‌هاي قربانيان مجبورند اجساد را زيرورو کنند تا جسد فرزندان‌شان را بيابند. اين برخورد طالبان با قربانيان و خانواده‌ها، باعث افزايش خشم و نفرت مردم شد. داکتر محمد امين احمدي، نويسنده و استاد دانشگاه در مورد اين برخورد طالبان با قربانيان حادثه نوشت: «اين رفتار طالبان نشان مي‌دهد آنان هيچ‌گونه حس همدلي با قربانيان و بازمانده‌گان آن‌ها را به‌عنوان شهروندان کشور خويش ندارند.» او افزود: «مردم به تدريج تفاوت رفتارها را درک خواهند کرد و خواهند فهميد که نوع نظام چگونه بر رفتارها تاثير مي‌گذارند.»
انفجارهاي روز سه شنبه در غرب کابل واکنش‌هاي گسترده‌اي داخلي و جهاني را در پي داشته است.
حمله بر مکتب عبدالرحيم شهيد واکنش‌هاي گسترده‌اي را در بين مردم برانگيخته است. علاوه بر پيام‌هاي تسليت و تقبيحي که از سوي سياست‌مداران به نشر رسيده است، مردم نيز به اين حملات واکنش نشان داده‌اند. کاربران شبکه‌هاي اجتماعي ادعاي طالبان در مورد «تامين سراسري امنيت» را زير سوال برده‌اند. اين چندمين حمله مرگبار پس از تسلط طالبان بر کشور است. در گذشته اتهام اجراي اين‌گونه حملات متوجه خود طالبان بود.
مقام‌هاي طالبان بارها گفته‌اند که پس از آمدن آن‌ها، امنيت در سراسر کشور برقرار شده است و هيچ تهديدي از سوي گروه‌هاي تروريستي به شمول داعش وجود ندارد. روايت تامين «امنيت سراسري» از سوي مقام‌هاي طالبان با گسترده‌گي تبليغ مي‌شود، اما شهروندان با توجه به انفجارها و حملات بر مکاتب و مساجد که پس از تسلط طالبان اتفاق افتاده است، اين روايت را به چالش کشيده‌اند.
حامد کرزي و داکتر عبدالله
حامد کرزي، رييس جمهوري اسبق افغانستان و داکتر عبدالله عبدالله، رييس شوراي عالي مصالحه حکومت پيشين انفجار در آموزشگاه ممتاز و ليسه عبدالرحيم شهيد که منجر به کشته و زخمي شدن بيش از 26 تن شد را محکوم کردند.
حامد کرزي اين رويداد را ضد بشري خوانده و گفته است که دشمنان مي‌خواهند مانع پيشرفت و ترقي شوند.
داکتر عبدالله نيز گفته است که حملات تروريستي بر مراکز تعليمي را شديدا محکوم مي‌کند.
دفتر معاونيت سازمان ملل در کابل
دفتر معاونت سازمان ملل در کابل، با انتشار بيانيه‌اي، اين حمله را شديدا محکوم کرد و گفت: «مکتب‌ها بايد پناهگاه‌هاي امن و مکان‌هايي باشند که کودکان بتوانند بياموزند و شکوفا شوند.» رامز الاکبروف، معاون نماينده خاص سازمان ملل متحد و هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه اين سازمان در افغانستان، در اين بيانيه با ابراز همدردي با مردم افغانستان، گفت: «خشونت در مکتب‌ها يا اطراف آن هرگز قابل قبول نيست. حمله‌ها عليه غيرنظاميان و زيرساخت‌هاي غيرنظامي، از جمله مدارس، بر اساس قوانين بين‌المللي بشردوستانه به‌شدت ممنوع است.»
سازمان حمايت از کودکان (Save the Children)
سازمان حمايت از کودکان (Save the Children)، با انتشار اعلاميه‌اي، هدف قرار دادن کودکان و مراکز آموزشي را به‌شدت محکوم کرد و گفت: «هيچ مکتبي نبايد عمدا هدف قرار گيرد و هيچ کودکي نبايد از آسيب جسمي در مکتب يا در راه رسيدن به آن بترسد.»
محمد محقق
محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامي افغانستان، در واکنش به حادثه خونين انفجار در مکتب عبدالرحيم شهيد، با انتشار پيامي در صفحه فيس بوک خود، اين حادثه را نسل‌کشي هزاره‌ها ناميد و از جامعه جهاني خواست تا براي پايان بخشيدن به اين جنايت‌ها، بر طالبان فشار بيشتر وارد کنند. اين رهبر قومي، با اشاره به تقدير سراج‌الدين حقاني، وزير داخله طالبان از گروه‌هاي انتحاري، نوشت: «مسوولان بلندپايه طالبان در رسانه‌ها، رسما عمل انتحاري را تشويق و ترويج مي‌کنند و اين گونه تبليغ‌ها طبعا بازار انتحار و تروريسم را براي کشتن مردم گرم‌تر مي‌کند.»
داکتر محمدامين احمدي
داکتر محمدامين احمدي، نويسنده و استاد دانشگاه، در تحليلي در مورد اين حادثه، از کشتار سيستماتيک هزاره‌ها در سال‌هاي اخير سخن گفت و اظهار داشت: «با توجه به اين‌که کودکان در هيچ آييني گناهکار و در نتيجه مهدورالدم محسوب نمي‌شوند، اين فرضيه قوت مي‌گيرد که اين کشتار با انگيزه سياسي براي نابودي کلي و يا جزيي هزاره‌ها صورت مي‌گيرد. يعني اين کشتار حتي در دستگاه مخوف‌ترين گروه فاقد توجيه ديني است.»
حمله‌هاي تروريستي به مکتب‌ها و مراکز آموزشي در غرب کابل، اتفاق جديدي نيست. در پنج سال گذشته، چندين حمله مرگبار به آموزشگاه‌‌هاي موعود، کوثر دانش، مکتب نسوان سيدالشهدا و برخي ديگر از مکان‌هاي فرهنگي و آموزشي در غرب کابل، نيروهاي جوان در مسير علم و دانش را هدف قرار دادند. غرب کابل که بيشتر ساکنان آن مردم هزاره و شيعه مذهب‌اند، در يک دهه اخير، در زمينه آموزش‌وپرورش، فعاليت‌هاي فرهنگي و مدني، پيشتاز بود. حمله‌هاي مرگبار به مراکز آموزشي و فرهنگي در اين سمت کابل، تاکنون مشخصا نيروي جوان و فعال قوم هزاره را هدف گرفته است.
سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت خارجه ايران
سخنگوي وزارت خارجه ايران در توييتي در واکنش به اين حملات آن را به «کوردلان تکفيري» نسبت داده، آن را محکوم کرده است و نوشته است که عاملان آن «خاک افغانستان را به خون نونهالان بي‌گناه آغشته کردند. اين حراميان ضد دين، حرمت ماه رمضان را نيز نگاه نداشتند.»
آقاي خطيب‌زاده از «مقامات مسوول افغانستان» خواسته که عوامل اين «اقدام تروريستي را شناسايي و مجازات کنند».
محمد جلال، يکي از چهره‌هاي نزديک به مقام‌هاي طالبان در توييتي نوشته است که حمله ديروز در منطقه دشت برچي «جنايت عليه بشريت» است. او افزوده است: «فرقي بين پشتون، تاجيک، هزاره، ازبک/ازبيک و ديگران نيست. همه مردم افغانستان مسلمان و افغان هستند. عاملان اين حمله محاکمه خواهند شد.»
پيشينه حملات به مراکز آموزشي در غرب کابل
حمله به مراکز فرهنگي، ورزشي، آموزشي و مساجد در غرب شهر کابل داراي پيشينه خون‌باري است.
در حملات مرگبار انتحاري به تظاهرات اعضاي جنبش روشنايي در ميدان دهمزنگ در غرب کابل که در 2 اسد سال 1395 صورت گرفت که بيش از 86 تن کشته و بالاي 300 تن ديگر زخمي شد. در 27 حوت 1396 مرکز آموزشي کوثر دانش هدف سوءقصد انتحاري قرار گرفت که تلفاتي به همراه نداشت. در 25 ماه اسد 1397 آموزشگاه «موعود» واقع در دشت برچي نيز هدف حمله انتحاري قرار گرفت که در نتيجه آن 48 دانش‌آموز کشته شدند و 67 دانش‌آموز ديگر زخم برداشتند.
در جريان چند سال اخير چند مسجد در غرب شهر کابل هدف حمله انتحاري واقع شده است. طبق اعلام پوليس، در نتيجه حمله به مسجد باقرالعلوم در اول قوس 1395 خورشيدي، 27 نفر کشته شدند و 67 نفر ديگر زخم برداشتند. هم‌چنان حمله انتحاري به مسجد امام زمان در منطقه پل خشک تلفات سنگيني در پي داشت. اين حمله در 28 ميزان 1396 خورشيدي 39 کشته و 45 زخمي بر‌جاي گذاشت.
کلپ ورزشي «ميوند» که يک مکان غيرنظامي و شخصي است، در 14 سنبله 1397 هدف حمله واقع شد که در نتيجه آن 30 تن کشته و 50 تن ديگر زخمي شدند. در سال بعد، به تاريخ 28 اسد 1398 يک تالار عروسي به نام «شهر دبي» در غرب شهر کابل هدف حمله انتحاري قرار گرفت که در نتيجه آن 80 نفر جان باختند و نزديک به 200 نفر ديگر زخمي شدند. يک مرکز فرهنگي به نام تبيان نيز در دشت برچي هدف حمله انتحاري قرار گرفت که در آن ده‌ها تن کشته شدند.
شفاخانه دولتي 100 بستر دشت برچي نيز در 23 سنبله سال 1399 هدف حمله گروهي از مهاجمان مسلح قرار گرفت که 24 کشته و 16 زخمي در پي داشت.
در سوم عقرب سال 1399 مرکز آموزشي کوثر دانش هدف حمله انتحاري قرار گرفت که در آن طبق آمار رسمي، ده‌ها تن کشته و زخمي شدند. مسووليت تمام اين حملات به استثناي حمله بر شفاخانه دشت برچي را گروه داعش برعهده گرفته است.
در 18 ثور سال 1400 خورشيدي، دو انفجار پي‌هم در برابر مکتب نسوان سيدالشهدا در غرب کابل به وقوع پيوست که در آن نزديک به 100 دختر دانش‌آموز کشته و حدود 200 تن ديگر زخمي شدند.
افزون بر اين، چندين حمله انفجاري در موترهاي ليني نيز در منطقه دشت برچي در سال‌هاي گذشته به وقوع پيوسته است. اين حملات نيز تلفات در پي داشته است.
باشنده‌گان غرب کابل با توجه به پيشينه حملات در اين منطقه، انتقاد مي‌کنند که چرا جلو حملات هدف‌مند از طريق اتخاذ تدابير امنيتي ويژه گرفته نمي‌شود. محمد اشرف غني، رييس جمهور پيشين، بارها وعده داده بود که تدابير ويژه امنيتي به سطح مناطق سبز کابل را در دشت برچي اعمال مي‌کند، اما اين وعده او هم مانند ديگر وعده‌هايش جامه عمل نپوشيد.
هنوز کسي يا گروهي مسووليت اين حمله را به عهده نگرفته است. اما قبلا حمله به مراکز شيعيان در افغانستان را گروه داعش به عهده گرفته است.