زنان افغانستان در گودال‌ نابرابری‌های جنسیتی و حقوقی

نویسنده: شمیمه احدی

زنان نیمی از پیکر جامعه را تشکیل می‌دهد. زن و مرد باید از حقوق و فرصت‌های مساوی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بشری بهره‌مند باشد.
برابری جنسیتی حقوق بشر است. همه مردم اعم از زن و مرد حق‌دارند، زندگی فارغ از آزار و اذیت، تبعیض، خشونت و عدم نقض حقوق بشر را داشته باشند.

۱- نابرابری‌های جنسیتی در خانواده از کجا آغاز می‌شود.

هنوز هم در نقاطی از کشور ما افغانستان، وقتی در یک خانواده دختر تولد می‌شود، از روز اول زندگی اش دلهره‌ها نیز همراهش می‌آیند. عده ای که پسر داشتن را ترجیح می‌دهند، همه “تقصير” را مي‌اندازند به گردن مادر كه چرا دختر به دنيا آوردی؟ کلمات نیش دار، تهدید ازدواج دوباره و لت و کوب جزیی از حقیقت زندگی یک تعداد زنان مملکت ما بعد از به دنیا آوردن دختر است. چنین به نظر می‌رسد که کسانی که تولد دختر را بد می‌دانند گویا فراموش کرده اند که خود از یک زن تولد شده بودند. جنبۀ دردآور این مشکل این است که حتی زنان زن ستيزی هستند كه با به دنيا آمدن فرزند دختر جگرخون می‌شوند و به ملا و طبیب می روند که طفل بعدی شان پسر باشد.
ولى علت چيست؟ چرا زنان زن ستیز می‌شوند؟ من فکر می کنم علت اصلی این تفکر درس هاییست که اجتماع ما به زنان می‌آموزد. از همان طفولیت ما با دختران خود رویۀ مناسب و دوستانه نداریم و به آنها این حس را می‌دهیم که زن بودن، مونث بودن، خود مایۀ شرم است. طرز رفتار ما با دختران باعث از بين رفتن اعتماد به نفس، قدرت و جرات شان می‌شود و باعث می‌شود آنها آهسته آهسته خود را جنس دوم و ضعيف بدانند. بدون شک وقتی دختران امروز خود را کم و ضعیف بپندارند، آنها مادرانی خواهند شد که از دختر داشتن ترس و عار دارند.
در اجتماعی که مادر می داند دخترش با مشکلات و قیدگیری بی پایان روبرو می شود او چگونه دختر به دنیا آوردن را تجلیل کند؟
بهترين راه به وجود آوردن روابط نزديك و صميمی دختران با فاميل، این است که به دختران خود اولتر از همه در داخل خانه و بعد در همه جا، جرات ابراز عقیده را بدهیم و به آنها نشان بدهیم که هیچ عیبی در زن بودن نیست بلکه باید به جنسیت و انسانیت خود افتخار کنند. شاید در آنصورت دختران امروز مادرانی شوند که از دختر به دنیا آوردن شاد می شوند.

۲- زمانیکه نابرابری‌ها بیرون از خانواده در فضای اجتماعی زنان را تهدید می‌کند:

زمانیکه دختران و زنان از خانه برای درس و تعلیم، فعالیت‌های اجتماعی و سایر نیازمندی‌های فردی و خانوادگی بیرون می‌شوند؛ با انواع آزار و اذيت‌های خیابانی مواجه هستند، بعيد است كه روزي حرفی، متلكی، نقدی و يا حرف ناخوشی از آدرس افراد مختلف متقابل نشوند.
متاسفانه فضای اجتماعی بانوان را وا می‌دارند تا حس کنند تا طرز زندگی اجتماعی خود را مطابق ايده های فلج يك توده در اجتماع وفق بدهند.
پس نبايد اجازه داد تا با قضاوت‌های افراد نا‌‌ آگاه جامعه، بانوان را در چهار ديواري محدوديت ها قايم كرد .
آيا زجر آور و كشنده نيست؟ زمانيكه در مسكن و زادگاه خود تان هستيد و از هر لحاظ روحی و جنسیتی احساس امنيت نمي كنيد؟
پس لازم است تا براي اصلاح و تغيير قشر‌های فلج، راه حل سنجيد. تا تغيير سنت داده‌شود، فكر و تصور افراد ناسالم جامعه در مورد زن و دختر تغيير کند. به حقوق و برابری‌های جنسیتی زنان احترام قائل باشند.

۳- زنان و تحولات سیاسی، چالش‌های که زنان افغانستان با آن مواجه اند.

علی‌رغم تحولات اخیر در افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان، موجب عدم ورود زنان به صحنه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و علمی و فرهنگی شده است،‌ هنوز اکثریت کسانی که در افغانستان قانون وضع می‌کنند و یا مجری آن هستند، مردانند و ماهیت وضع قوانین آن از سوی زنان و جامعه جهانی به نقض حقوق بشر مواجه شده است.
با تأسف در عموم دسترسی زنان افغانستان به سمت‌های بلند دولتی یا کاملاً مسدود و یا بسیار محدود است. زنان عمدتاً در اکثریت کشور‌ها در شغل‌های پایین، کم‌درآمد و یا نیمه وقت قرار داده می‌شوند. امکانات زیرساختی برای حمایت از کار کردن آن‌ها یا اصلاً وجود ندارد و یا بسیار محدود است.
در نتیجه موضوع حقوق بشری زنان در افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان، به تعلیق در آمده است.
زنان افغانستان با تاسف در پرتو قدرت کنونی طالبان با محدودیت‌های فراوان دچار هستند. دختران مکاتب دوره (متوسطه، لیسه)، آموزگاران زن ، کارمندان زن در نهاد‌های دولتی و غیردولتی خانه‌نشین شده‌اند.
این اقدامات طالبان سبب نقض حقوق بشری زنان در افغانستان گفته می‌شود.
در تمام کشور‌های دنیا به ویژه کشور‌های اسلامی، افغانستان اولین کشوری است که مکاتب را به روی دختران بسته‌اند.
اقدامات طالبان مبنی بر ایجاد محدودیت‌های سختگیرانه بر زنان، سبب شده است که حکومت آن‌ها از سوی جامعه جهانی و سازمان ملل به رسمیت شناخته نشده‌اند.